Ik had tot ongeveer twee weken geleden nog nooit iets van Houellebecq gelezen. Dat is niet heel erg, er zijn heel veel auteurs die ik zou moeten kennen maar zonder directe reden vermijd - maar ik wist zeker dat ik Houellebecq fantastisch of vreselijk zou vinden.
Serotonine
"Mijn overtuigingen zijn beperkt, maar wel intens. Ik geloof in de mogelijkheden van het speciale koninkrijk. Ik geloof in de liefde,' schreef Michel Houellebecq onlangs.
De depressieve verteller van Serotonine zou het daar zonder voorbehoud mee eens zijn. Zijn verhaal vindt plaats in een Frankrijk dat zijn tradities aan het verkwanselen is, zijn steden ontdoet van hun charme en zijn platteland verwoest tot de volksopstand erop volgt. Hij vertelt over zijn leven als landbouwingenieur, zijn vriendschap met een boer van adel (een onvergetelijk personage – zijn dubbelganger in spiegelbeeld), over het falen van hun jeugdige idealen, de misschien wel dwaze hoop een verloren vrouw terug te vinden.
Deze roman over de puinhopen van een wereld zonder goedheid, zonder solidariteit, met onbeheersbaar geworden veranderingen, is ook een roman over wroeging en spijt. "Niemand in het Westen zal nog gelukkig zijn.'
Elementaire deeltjes
Twee halfbroers, Bruno, de seksverslaafde leraar Frans die wanhopig op zoek is naar liefde; Michel, de contactgestoorde wetenschapper die in zijn werk de basis legt voor een nieuwe, op liefde voorgeprogrammeerde mens. Samen verpersoonlijken zij het echec van het westerse individualisme, waarvan Michel Houellebecq de pijnpunten blootlegt in een wrangkomische zedenschets die voor alles een noodroep is: een noodroep om liefde.
Dit is het boek waarmee ik begon. Het gaat over het verhaal van de depressieve Florent-Claude Labrouste. Aan het begin van het boek verbreekt hij zijn relatie met zijn vriendin, haalt vervolgens antidepressiva bij de dokter, en verplaatst zich naar een hotel. Hier zit hij een tijdje, maar op een gegeven moment moet hij verkassen omdat hij niet meer binnen mag roken. Hierna onttrekt hij zich volledig aan het normale leven om in onder andere een hutje rustig antidepressiva te slikken, te roken, en te denken aan het verleden. We zien veel flashbacks naar vroegere relaties, 'betere tijden' die ook toen toch niet helemaal fijn waren, en zo kabbelt het boek, met steeds minder interpunctie, rustig voort.
Een zin die ik heb overgeschreven in mijn agenda, is, 'Zozeer worden we midden in onze eigen drama's gerustgesteld door het bestaan van andere drama's die ons bespaard zijn gebleven.' Deze zin vatte voor mij het boek samen. We krijgen een kijkje in het hoofd van de depressieve hoofdpersoon, die ons niets biedt dan chagrijnige relazen en verdrietige levensoverpeinzingen, en leren telkens nieuwe personen kennen die we ook hadden kunnen zijn, die ook hun eigen verdriet hebben, die het verdriet van de hoofdpersoon niet wegnemen of verminderen maar een entiteit an sich zijn.
Ik heb uiteindelijk behoorlijk genoten van het boek. Voor ik begon was ik bang voor gruwelijke seksscenes en andere voorspelde narigheden, maar het viel me nog mee - alles kon ik in een context plaatsen. Toen ik het uit had vond ik dat het tijd was voor een verdere verkenning van zijn oeuvre - op naar Elementaire deeltjes.
Elementaire deeltjes
Dit boek vertelt het verhaal van de twee halfbroers Bruno en Michel. Bruno is een viezig mannetje dat in het openbaar masturbeert en zich voornamelijk bezig houdt met seks. Michel is het tegenovergestelde: hij is een natuurwetenschapper zonder interesse in liefde. Waar Bruno niets liever wil dan iemand om tijd mee door te brengen, is het mooiste meisje van school verliefd op Michel. Michel kan en wil hier echter niets mee. We kijken mee in de moeilijke levens van de twee, zien ze beiden ontwikkelen tot op hun eigen manier ongelukkige mannen. Uiteindelijk bedenkt Michel een manier om de mens te kunnen klonen zonder geslachtsgemeenschap, wat de mens perfectioneert en liefde overbodig maakt.
Voor mij was dit een boek over een idee dat ik erg interessant vind: de mens is ook maar een uit de hand gelopen beest. We hebben onze driften, verlangens naar liefde - en dit gaat niet samen met de manier waarop we onze levens tegenwoordig leven, waarop de maatschappij in elkaar steekt. De één wordt een gekke seksmaniak, de ander een suïcidale liefdeloze fysicus, we maken allemaal nare dingen mee, maar uiteindelijk hoort dat bij het leven dat we ondanks onze kennis niet kunnen overstijgen en al helemaal niet kunnen begrijpen.
Voor mij was dit een boek over een idee dat ik erg interessant vind: de mens is ook maar een uit de hand gelopen beest. We hebben onze driften, verlangens naar liefde - en dit gaat niet samen met de manier waarop we onze levens tegenwoordig leven, waarop de maatschappij in elkaar steekt. De één wordt een gekke seksmaniak, de ander een suïcidale liefdeloze fysicus, we maken allemaal nare dingen mee, maar uiteindelijk hoort dat bij het leven dat we ondanks onze kennis niet kunnen overstijgen en al helemaal niet kunnen begrijpen.
Het boek leest fijn en gemakkelijk, op de diepgaande bètagerelateerde stukken na. Normale zinnen wisselen zich soms af met zinnen die afkomstig lijken uit een biologieboek, wat kracht achter het 'de mens is een moeilijk dier'-verhaal zet, maar voor mij de leesbaarheid vermindert. Voor de rest was het uiteraard weer een expliciet boek, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik de ophef niet helemaal snap. Het hoort bij de personages, vormt ze samen met Houellebecq's 'filosofie'. Soms is het naar, soms komisch, soms ongepast, maar het dient - naar mijn idee - allemaal het hogere doel van de roman.
---
En dan nu het eindoordeel, fantastisch of vreselijk? Ik ben er nog niet over uit. Zeker niet vreselijk. Wel heel ánders. Fijn spannend en gekkig. Ik haalde Onderworpen bij de bieb maar ik merk dat ik hoe dan ook even een Houellebecq-pauze nodig heb: op naar The Unbearable Lightness of Being.
Geen opmerkingen