Mijn hemel, telkens als ik denk dat het 'niet zo erg' gesteld is met mijn blogposts werp ik een blik op het laatste dat ik schreef, en de verstreken tijd tussen artikeltjes lijkt steeds groter te worden. Op 15 juli plaatste ik voor het laatst iets - en dat was dan ook een summiere verzameling van korte stukjes over negen boeken die ik daarvoor las. Nu wil ik me niet telkens excuseren voor hoelang de stilte hier duurt, maar toch voelt het vreemd om het niet te doen. Ik wil nu niet weer een groot verzamelartikel schrijven over alles wat ik las de laatste tijd want - hoe pijnlijk dat ook mag zijn - het was niet zo veel. Vandaag stelde ik mijn 'Goodreads reading challenge' bij van 60 boeken in 2020 naar 52, en ik moet eerlijk bekennen dat dat een vrij pijnlijk moment was. Ik realiseerde me echter dat ik telkens naar dunne boekjes grijp om maar aan die mij door mijzélf opgelegde verplichting te voldoen, en dat is natuurlijk niet de bedoeling - want vaak zijn het de dikkerds waar je je even doorheen moet worstelen die je dan toch net iets meer raken dan de één-avond-dunnetjes. Zo ook De flard van Philippe Lançon, een boek over de aanslag op Charlie Hebdo dat ik zo intens goed vond dat ik het niet over mijn hart kan verkrijgen om er niets over te schrijven.
Ik kan het me nog goed herinneren, de 'Je suis Charlie'-foto's in de media, de grote verontwaardiging die ontstond na de overrompeling van iets waarvan ik denk dat niemand had verwacht dat het op zo'n manier zou gebeuren. Op 7 januari 2015 vielen in Parijs twee mannen, gewapend met kalasjnikovs, de redactievergadering van het blad binnen en lieten daar een ravage van twaalf doden achter. Er viel ook een tiental gewonden, waaronder Philippe Lançon.
De flard is een verzameling van herinneringen. Aan de aanslag, uiteraard, maar het is véél meer dan een blik in retrospectief op een levens- maar vooral wereldveranderende gebeurtenis. Het boek begint met een beschrijving van de avond van tevoren, die Lançon met een vriendin in het theater doorbracht. We lezen dat Lançon daarna op de dag van de grote gebeurtenis wakker wordt, in zijn groezelige met boeken volgestouwde appartement zijn ochtendoefeningen doet, naar de redactie gaat, en zijn fiets voor de deur achterlaat. Hij beschrijft de redactievergadering, het moment van binnenkomst van de aanslagplegers, over hoe hij doet alsof hij overleden is om zijn eigen leven te redden en er later achter komt dat zijn kaak aan gruzelementen is. Ik merk dat ik het moeilijk vind om het niet sensationeel op te schrijven. Hoewel het dat is, voor mij, nu, want ik probeer het in een aantal woorden samen te vatten, is dat wat ik zo bijzonder vind aan dit boek: de sensatieloosheid van het werk. Want ondanks dat Lançons leven voor altijd anders is en hij een onderdeel geworden is van een heel naar stukje geschiedenis, lezen we dat hij na deze aanslag naar het ziekenhuis gaat, zich hier vooral bekommert om zijn achtergelaten fiets en zijn iPhone die stuk is gegaan zodat hij zijn vriendin aan de andere kant van de wereld niet kan bellen. Lançons proces is lang maar hij raakt bevriend met het ziekenhuispersoneel, en afgewisseld met passages over de gebeurtenis en zijn herstelproces zijn talloze referenties aan literatuur, theater, zijn eigen verleden en het leven in het algemeen. Wanneer het boek iets te medisch wordt draait het zich snel om naar iets waar ik erg van houd - boeken natuurlijk - en hoewel het soms een beetje langdradig is, vind ik dat juist de schoonheid van dit werk. Je wordt totaal meegezogen in het verhaal zonder te vergeten dat het beschrevene vreselijk is, maar met geen greintje zelfmedelijden verteld wordt. En dat is nodig, voor een verhaal als dit, denk ik. Lançon had door de gebeurtenissen een mensenhatend wrak kunnen worden en iedereen had het hem vergeven, maar hij zet de kracht van de literatuur in om zijn eigen ervaringen te verwerken en ze te delen met de lezer die voorbij de potentiële heftigheid van het werk kan kijken. Erg, erg mooi.
Geen opmerkingen